Arguvan türküleri ARGUVAN HAVASI yada ARGUVAN AĞZI TÜRKÜ diye anılır. Arguvan havası: Arguvan ve çevresinde söylenen, “do” ya da “re” sesiyle başlayıp yine aynı seste biten, vokal müzikli, saz çalınırsa cura ya da bağlama kullanılan, birbirine yakın seslerden oluştuğundan, hece sürelerinin bir birine yakın olması nedeniyle konuşur gibi söylenen, Genellikle hüzeyni ve uşak makamında (Hicaz ve garipte vardır) Ah, aman, oy, ölem, nineem.. gibi tamlamalarla süslenen, genellikle 11 heceli 6+5 duraklı, uyağı tam ya da zengin,ağıt, doğa, sevda, sıla, gurbet, hasret gibi konuları içeren, İki ya da daha fazla kişiyle söylendiğinde daha da güzelleşen, dili sade ve öz Türkçe, yöre ağzıyla söylendiğinde ayrı bir güzelliği olan, kim tarafından söylendiği, yakıldığı bilinmeyen, halkın ortak malı türkülerdir. Kaynak: Dr. HASAN BASRİ KILIÇ
Arguvan Havaları
Malatya, özellikle Arguvan ilçesi ve Maraş’ın bazı kesimlerinde yaygın, Alevî türkmenlerine özgü bir uzun hava türüdür. Sözlerinde doğa, aşk, sevda, öğüt ve gurbet konulan işlenmiştir. Hece ölçüsünün 7 ve 11 ‘li kalıpları kullanılmıştır.
Bu uzun hava türünde ezgilerin ses genlikleri bir sekizlik içindedir. Genellikle bir beşliyi aşmaz. Makam Hüseyni ‘dir. Söyleyişte en belirgin özellik sözlerin konuşurcasına (Recitatif) müzikle uyumudur. Eşlik çalgısı bağlamadır ve bağlama düzeni ile çalınır. Uzun havaya başlamadan önce söyleyeni uzun havaya hazırlayıcı, uzun havanın ezgisini hatırlatıcı bir açılış yapılır. Yörede geleneğe bağlı olarak bağlama tezene kullanmaksızın parmaklar ile çalınır. Bu çalım biçimine “şelpe” denir. Şelpe ile çalışta, telleri iterek, çekerek vurarak (tokatlayarak) eli kullanmak ustalık gerektirir. Yörede çalınan bağlamanın boyutları küçüktür. Cura boyundan biraz büyükçe olan bağlamaların perde sayısı genellikle 12 olduğunu görmekteyiz.
Arguvan havalan Sivas’ın “Çamşıhı Ağzı” uzun havalarına benzerlik gösterir. Geçmişte Cem ayinlerini yönetmek için Arguvan’a giden “Dede”lerin Çamşıhı’dan olması ve ezgi yapılarını ve seslendirme tavırlannı etkileşimle taşımaları bu benzerliğe neden olduğu sanılır. Bu uzun havaların ardından genellikle türküler, nefesler ve deyişler söylenir. Yörede birkaç kişinin birlikte uzunhava söylemeleri de gelenektir. Özellikle karar seslerinde yapılan topluca uzatmalar ilginçtir. Sözlerin başında, aralarında ya da sonunda “loy”, “diloy”, “vay”, “anam”, “ah”, “vah” gibi katma sözler kullanılır. Kimi zaman da uzun havanın hüzünlü etkisini ortadan kaldıran hareketli türkülere bağlantı yapılır. Arguvan havaları “Arguvan Ağzı” denilen yöresel ağız tavır ve üslûpla seslendirilir.
Kaynak: Figan Karahasan – Temel Hakkı Karahasan
Asrı gurbet harab etmiş köyümü
Bülbül gidip baykuş konmuş gel hele
Ben ağayım ben paşayım diyenler
Kapıları kitlemişler gel hele
Gel hele de kömür gözlüm gel hele
Gel hele de dudu dilim gel hele
Bir ev burda bir ev karşıda kalmış
Sorun hele bizim komşular n ‘olmuş
Kırk senelik ağaç kurumuş kalmış
Bizim köye benzemeyi gel hele
Gel hele de kömür gözlüm gel hele
Gel hele de dudu dilim gel hele